Frieda Belinfante (links) aan tafel met haar partner componiste/pianiste Henriëtte Bosmans in hun huis aan de Hendrik Jacobszstraat in Amsterdam, ca. 1927 - 1929.
Over Frieda Belinfante
(1904 - 1995)
Frieda Belinfante was de eerste vrouwelijke dirigent van Nederland en een verzetsstrijdster in de Tweede Wereldoorlog. Het feit dat zij als openlijke lesbienne door het leven ging en zich daarbij niet bekommerde om maatschappelijke conventies, maakt haar levensverhaal extra bijzonder.
Frieda Belinfante groeide op in een muzikaal joods gezin en speelde al jong een muziekinstrument. In de jaren dertig trad ze al op met een eigen orkest.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging Frieda bij het verzet. Ze was een van de initiatiefneemsters van de aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister in 1943. Nadat haar verzetsgroep werd verraden, lukte het Frieda om te vluchten naar Zwitserland.
Veel van haar Joodse familieleden overleefden de oorlog niet. Na de Tweede Wereldoorlog vond ze het vreselijk dat er in Nederland weinig aandacht was voor de overlevenden van de Holocaust en het werk van verzetsstrijders. Ook kreeg ze als vrouw geen echte kans als musicus. Ze vertrok naar de Verenigde Staten. Hier begon ze een succesvolle carrière als dirigente. Ze werd de eerste vrouwelijk dirigent bij een professioneel orkest.
We kennen weinig openlijke lesbiennes uit die tijd; vrouwen hielden hun lesbische geaardheid in het publieke domein meestal verborgen. Mannenliefde was strafbaar en van vrouwenliefde werd gedaan alsof het niet bestond. Frieda Belinfante heeft in haar leven op vele terreinen een strijd moeten leveren om te kunnen zijn wie ze was.
Facts
Frieda was de eerste vrouwelijke dirigent in Nederland.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging Frieda in het verzet.
Ze was een van de initiatiefnemers van de aanslag op het Bevolkingsregister in 1943.
Na de oorlog bouwde ze in Amerika een succesvolle carrière op als dirigente. Dit bleef in Nederland grotendeels onopgemerkt.
Frieda heeft er nooit een geheim van gemaakt dat ze lesbisch was.
Pasfoto van Frieda Belinfante uit 1943, afkomstig uit het Amsterdamse politiearchief,
Collectie Stadsarchief Amsterdam.
Quotes
‘Je doet iets voor de samenleving als je de mensen muziek geeft en ze muziek laat horen. Als vrouw, als man, als homo of als hetero. Wat maakt dat in vredesnaam uit.’
- Frieda Belinfante, uit ‘Een schitterend vergeten leven’ (2015)
‘Ik ben vijftig jaar te vroeg geboren.’
- Frieda Belinfante, uit ‘Een schitterend vergeten leven’ (2015)
‘Niemand bekommerde zich om de joden die terugkwamen uit de kampen en geen huis, geen meubels en geen geld meer hadden. Niemand praatte over hun verdriet, hun wanhoop. (…) Over de mensen die hun leven hadden gewaagd, praatte ook niemand. Wat ze gedaan hadden, betekende niks. Ze bestonden niet. Het was alsof mijn vrienden voor niets gestorven waren. Het was zo’n koude douche.’
- Frieda Belinfante, uit ‘Een schitterend vergeten leven’ (2015)
OPDRACHT
Opdracht: Frieda Belinfante: celliste, dirigente, verzetsvrouw en lesbienne
Niveau: 3 havo, vwo en bovenbouw havo, vwo
Tijd: vraag 1: 15 minuten, vraag 2: 15 minuten
Periode: Moderne tijd
Kenmerken:
Het voeren van twee wereldoorlogen.
Racisme en discriminatie die leidde tot genocide, in het bijzonder op de joden.
De Duitse bezetting van Nederland.
Verwoesting op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.