Iris Kensmil, Uit de serie: Out of History,: Elisabeth Samson, 2013, collection:
Amsterdam Museum, (f) Gert Jan van Rooij, (olieverf op linnen,155 x 105 cm).
Over Elisabeth Samson
(1715 - 1771)
Elisabeth Samson was een van de rijkste en meest succesvolle zakenvrouwen van Suriname tijdens de Nederlandse kolonisatie. Ze werd onder andere bekend door haar rechtszaken tegen de Nederlandse Staat.
Elisabeth werd in 1715 als vrije vrouw geboren. Haar moeder was tot slaaf gemaakt maar door haar oudere kinderen vrijgekocht. Elisabeth runde diverse koffieplantages samen met een witte man met wie zij samenleefde. Na zijn dood werd Elisabeth een groot koffie-handelaar. Haar totale vermogen werd geschat op een miljoen gulden. Net als andere plantage-eigenaren hield Elisabeth zelf ook slaven.
Ze werd niet zomaar geaccepteerd als succesvolle zwarte zakenvrouw. Ze werd zelfs onterecht beschuldigd van het beledigen van de gouverneur en hiervoor tijdelijk uit Suriname gezet. In Nederland vocht ze met succes deze valse beschuldiging aan.
Elisabeth wilde in 1764 trouwen met een witte man, maar hiervoor kreeg ze geen toestemming. Gemengde huwelijken waren formeel niet toegestaan. Elisabeth besloot een rechtszaak aan te spannen tegen de Nederlandse Staat. Na drie jaar stelde de rechter haar in het gelijk: er bleek geen wet die huwelijk tussen zwart en wit verbiedt. Haar verloofde was ondertussen al overleden. Uiteindelijk trouwde Elisabeth met de twintig jaar jongere witte man Daniel Zobre.
Facts
Elisabeth Samson was een succesvolle en rijke Surinaamse zakenvrouw uit de 18e eeuw.
Haar moeder was tot slaaf gemaakt maar werd door haar oudere kinderen vrijgekocht.
Ze bezat veel koffieplantages in Suriname.
Zij moest zich als zwarte vrouw staande houden in de koloniale samenleving.
Zo werd ze onterecht beschuldigd van het beledigen van de gouverneur en hiervoor tijdelijk uit Suriname gezet. In Nederland vocht ze met succes deze valse beschuldiging aan.
Elisabeth Samson begon ook een rechtszaak tegen de Nederlandse Staat om te trouwen met een witte man.
Nederland was een van de laatste Europese landen die slavernij in de koloniën afschafte (1863).
Het boek dat schrijfster Cynthia Mc cleod over Elisabeth Samson schreef.
Quotes
‘(haar rijkdom zou) met er tijt onder de Blanken zou kunnen komen, dat niet kwaad is: want al te machtige Vrije Lieden hier te hebben onder de Neegers, daar uit is al veel kwaat te vreesen, omdat het aan onze slaven al eene Idee geeft, dat Sij Hoog Stijgeren kunnen, als wij’.’
- Cynthia McLeod in ‘Een vrije, zwarte vrouw in het 18e-eeuwse Suriname’ (1996)
'Elisabeth Samson liet het er niet bij zitten. (...)Er was geen enkele wet, die vrije christenmensen, van welke kleur dan ook, belette een huwelijk aan te gaan.’
- Over het boek van Cynthia Mcleod (1996), Volkskrant (22 juni 1996)
OPDRACHT
Opdracht: Het verhaal achter het schilderij van Elisabeth Samson
Niveau: bovenbouw havo, vwo.
Tijd: 15 minuten
Periode: Vroegmoderne tijd
Kenmerken:
Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden transatlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme.