Aletta Jacobs
‘een onwrikbaar geloof in rechtvaardigheid’

Over Aletta jacobs
(1854 - 1929)

Aletta Jacobs (1854-1929) was in Nederland op vele vlakken de eerste: de eerste vrouw in Nederland die een hbs bezocht, de eerste vrouw die afstudeerde aan een universiteit, de eerste vrouw die arts werd en de eerste vrouw die promoveerde.

Ze groeide op in een Joods-liberaal gezin met elf kinderen. Net als haar broers wilde ze medicijnen studeren. Ze diende een verzoek in bij minister-president Thorbecke die haar – via haar vader – berichtte, akkoord te gaan. ‘Een strijdster voor de rechten der vrouw ben ik pas later geworden, toen de studentenjaren reeds tot het verleden behoorden.’

Aletta Jacobs vestigde na haar promotie zich als huisarts aan de Herengracht. Ze hielp vrouwen aan voorbehoedsmiddelen, gaf gratis consulten aan arme vrouwen en specialiseerde zich in gezondheidszorg voor winkelmeisjes en prostituees.

In 1883 probeerde Aletta Jacobs zich als kiezer te registreren voor de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam. Vrouwen werden in de grondwet en in de kieswet niet expliciet uitgesloten. Ze had ‘de letter der wet voor zich, niet de geest der wet’ was echter de redenering van het college van burgemeester en wethouders. Jacobs procedeerde tot aan de Hoge Raad, maar ook hier werd haar verzoek afgewezen. De regering paste vervolgens de grondwet in 1887 aan door in de kiesrechtartikelen diverse keren het woord ‘mannelijke’ en ‘mannen’ in te lassen, waar eerst werd gesproken over ‘ingezetenen’ of ‘Nederlanders’. De uitsluiting van vrouwen van het kiesrecht werd zo een voldongen feit.

Vanaf 1906 werd Aletta Jacobs voorzitter van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. In 1916 organiseerde de VvVK een grote demonstratie in Amsterdam: 18.000 mensen gingen de straat op voor het vrouwenkiesrecht.
In 1919 was het eindelijk zover: het algemeen vrouwenkiesrecht werd ingesteld.

Facts

• Aletta was de eerste vrouw die een hbs bezocht, de eerste vrouw die afstudeerde aan een universiteit, de eerste vrouw die arts werd en de eerste vrouw die promoveerde.

• Aletta Jacobs vestigde zich als huisarts in Amsterdam

• Ze was mede-organisator van een groot vredescongres in Den Haag in 1915

• Vanaf 1906 was ze de voorzitter van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht

• In 1911 en 1912 maakte Aletta Jacobs een wereldreis door Afrika en Azië om daar de positie van vrouwen ‘te bestuderen’: In haar reisbrieven reageerde ze met een onvervalste koloniale blik op de samenleving.
  

Quotes

‘Fighting for what is right, makes life worth living’
- Aletta Jacobs schreef dit achterop op een briefkaart in 1921

‘In een der eerste dagen van April 1871 kwam uit Den Haag het bericht, dat mij vrijstelling werd verleend (…) om gedurende één jaar de lessen aan de Groningsche Universiteit te volgen. Na afloop van dat proefjaar (…) zou een aanvrage voor de definitieve toestemming om te mogen studeeren, moeten worden ingediend. Van mijn gedrag zou het dus afhangen of de Nederlandsche universiteiten toen reeds voor goed voor de vrouwen zouden worden opengesteld.’

- Aletta Jacobs in Herinneringen (1924) over haar brief aan Thorbecke

OPDRACHT

Lespakket De Lessen van Aletta Jacobs
Deze lesprogramma’s horen bij bovenstaande educatieclips
Lesprogramma 1: Aletta Jacobs en het vrouwenkiesrecht
Lesprogramma 2: Aletta Jacobs en onderwijs
Lesprogramma 3: Aletta Jacobs en gezondheidszorg
Lesprogramma 4: Aletta Jacobs en de wereld
Niveau: 3 vmbo, havo, vwo
Tijd per lesprogramma: 10 tot 60 minuten
Periode: Moderne tijd

Kenmerken:
Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politiek proces.
De opkomst van emancipatiebewegingen